Βασικές θέσεις της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών

4. Διεπιστημονική προσέγγιση

Θα ονομάζουμε διεπιστημονική προσέγγιση των Φυσικών Επιστημών την από κοινού μελέτη εννοιών από τους διαφόρους κλάδους των επιστημών αυτών. Με τον τρόπο αυτό έννοιες από τη Φυσική θα μπορούσε να χρησιμοποιηθούν και στη Χημεία ή στη Βιολογία και αντιστρόφως, έτσι ώστε οι γνώσεις που αποκτούν οι μαθητές σε μία από τις επιστήμες αυτές να αξιοποιούνται και στη διδασκαλία των άλλων επιστημών. Κατά μία έννοια η ενοποιημένη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών(integrated science approach) αποτελεί διεπιστημονική προσέγγιση. Μπορεί κανείς να αναφερθεί στην έννοια του νερού όπου6 σήμερα διδάσκεται χωριστά στη Φυσική, στη Χημεία και στη Βιολογία. Σε μια διεπιστημονική προσέγγιση θα διδασκόταν ως ενιαίο μάθημα. Η διεπιστημονική προσέγγιση αξιοποιεί τη σφαιρικότητα της γνώσης, αλλά και την αναδεικνύει. Διεπιστημονικά μπορεί να συνδεθούν οι Φυσικές Επιστήμες με τα Μαθηματικά, την Τεχνολογία, την Πρακτική εργασία, αλλά και με τη Γλώσσα.

Φυσικές Επιστήμες και Μαθηματικά: Εδώ και πολλά χρόνια γίνεται η συζήτηση για τη σπουδαιότητα της ενεργητικής σύνδεσης των Μαθηματικών με τις Φυσικές Επιστήμες. Δυστυχώς όμως πολύ λίγα έχουν γίνει προς την κατεύθυνση αυτή. Οι καθηγητές των Φυσικών Επιστημών παραπονιούνται ότι οι μαθητές τους δε γνωρίζουν αρκετά Μαθηματικά, αλλά όμως και οι ίδιοι πολύ λίγα έχουν κάνει στην κατεύθυνση της χρήσης των σχολικών Μαθηματικών και των μεθόδων τους με τρόπους συμβατούς με τη διδασκαλία και τη μεθοδολογία των Φυσικών Επιστημών.

Σύνδεση των Φυσικών Επιστημών με την Τεχνολογία: Στην Ελλάδα το μάθημα της Τεχνολογίας θα λέγαμε πως βρίσκεται σε νηπιακό επίπεδο. Γίνονται αρκετές προσπάθειες για την εισαγωγή της Τεχνολογίας χωρίς όμως ορατά αποτελέσματα προς το παρόν. Η έννοια Τεχνολογία καλύπτει τομείς που μπορούν να ξεκινούν από τα τρόφιμα και τα ποτά έως τα ηλεκτρονικά. Η διδασκαλία του μαθήματος στην Ελλάδα είναι θεωρητική. Όμως, πρέπει η Τεχνολογία να αποκτήσει περιεχόμενο πιο εξελιγμένο, όπως αυτό που ονομάζεται σήμερα science – based technology, τηλεπικοινωνίες ή βιοτεχνολογία. Δεν νοείται φυσικά εκπαίδευση των μαθητών στην Τεχνολογία χωρίς πρώτα την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.

Πρακτική εργασία: Δεν υπάρχει παράδοση διδασκαλίας στην Ελλάδα των Φυσικών Επιστημών με πρακτικές ασκήσεις (practical work) και προσεγγίσεις που χρησιμοποιούν πρακτικές δραστηριότητες (hands on activities). Παρόλα αυτά, η εμπειρία κύρια των Αγγλοσαξονικών χωρών δείχνει ότι η διδασκαλία που στηρίχτηκε στα παραπάνω δεν απέδωσε τα αναμενόμενα. Η κυριότερη εξήγηση που δίνεται για την αποτυχία είναι ότι τα προγράμματα, που ήταν βασισμένα στην εργαστηριακή και πρακτική αντίληψη των Φυσικών Επιστημών, έδιναν περισσότερο βάρος στην επιστημονική συνιστώσα (π.χ. στην εξέλιξη και κατανόηση των επιστημονικών εννοιών, στην εγκυρότητα της ακριβούς μέτρησης κ.ά.). Η έμφαση στη διδακτική συνιστώσα, που προσπαθεί να δοθεί σήμερα αλλάζει το κέντρο βάρους της εργαστηριακής και πρακτικής συνιστώσας των Φυσικών Επιστημών. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών θεωρεί πολύ σημαντική την επιστημονική συνιστώσα και σχεδόν αγνοεί τα προβλήματα κατανόησης που αντιμετωπίζουν οι μαθητές κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων.

Φυσικές Επιστήμες και Πληροφορική: Οι νέες Τεχνολογίες αλλάζουν δραματικά το τοπίο στην εκπαίδευση (εύκολη συλλογή δεδομένων, πρόσβαση στο Internet, εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας αλλά και επιμόρφωσης). Η χρησιμοποίησή τους στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών θα βελτιώση κατά πολύ την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης.

Φυσικές Επιστήμες και Γλώσσα: Είναι φανερό ότι κάθε προσπάθεια για εξάπλωση της εκπαίδευσης με σκοπό τον επιστημονικό και τεχνολογικό αλφαβητισμό πρέπει να λάβει υπόψη της όλες τις δυσκολίες που συναντούν οι μαθητές στην εκμάθηση των εννοιών των Φυσικών Επιστημών. Τα σύγχρονα πορίσματα της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών τονίζουν εμφατικά το ρόλο και τη σπουδαιότητα της γλώσσας στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών. Τα βιβλία των Φυσικών Επιστημών περιέχουν πολλές έννοιες που τα παιδιά δυσκολεύονται να κατανοήσουν ή τελικά τους αποδίδουν διαφορετικό νόημα από ότι οι επιστήμονες. Παράλληλα οι διάλογοι που διεξάγονται μέσα στην τάξη μεταξύ δασκάλων και μαθητών χαρακτηρίζονται από βαθύ γλωσσολογικό χάσμα. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να γνωρίζουν ότι η γλώσσα αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα στην απόκτηση της γνώσης. Επίσης θα πρέπει να είναι ενημερωμένοι για τον καθοριστικό ρόλο της γλώσσας στην ανάπτυξη της σκέψης των μαθητών. Πρέπει λοιπόν, οργανώνοντας τις κατάλληλες μαθησιακές δραστηριότητες, να επιδιώκουν και να βρίσκουν τρόπους έτσι ώστε να βοηθούν τους μαθητές σε βαθύτερη κατανόηση των φυσικών εννοιών.

Ναυαρίνου 13α,10680, Αθήνα Τηλ.: 210 3688036 - Fax: 210 3688036
13a, Navarinou Str., Athens Τel.: 210 3688036-Fax: 210 3688036
H ανάπτυξη του ιστοχώρου πραγματοποιήθηκε από τον καθ. Παν. Κόκκοτα και τους συνεργάτες του.
www.primedu.uoa.gr/sciedu © 2004 All rights reserved - e-mail: estamoulis@sch.gr